Стресс тайлах энгийн аргууд

Стреес тайлах энгийн аргууд

Стресс хэрхэн үүсдэг талаар

Стресс үүсэх шалтгаануудыг ерөнхийд нь дараах байдлаар тайлбарлаж болно:

Гадаад хүчин зүйлсээс
— Ажил дээрх ачаалал, хугацааны дарамт
— Санхүүгийн асуудал
— Хүнтэй маргалдах, харилцааны зөрчил
— Амьдралын том өөрчлөлт (шинэ ажил, нүүж суух, гэр бүл салалт гэх мэт)
— Байгаль орчны хүчин зүйл (дуу чимээ, бохирдол, осол гэх мэт)
Дотоод хүчин зүйлсээс
— Өөртөө тавьсан хэт өндөр шаардлага
— Сөрөг бодол, айдас, санаа зовнил
— Эрүүл мэндийн асуудал (өвчин, нойргүйдэл гэх мэт)
— Өнгөрсөн туршлагаас үүдсэн дотоод дарамт
Эрүүл мэнд ба амьдралын хэв маягаас
— Нойр дутуу байх
— Хангалттай дасгал хөдөлгөөн хийхгүй байх
— Эрүүл бус хооллолт
— Хэт их кофе, согтууруулах ундаа хэрэглэх

Стресс нь ихэнхдээ эдгээр хүчин зүйлсийн нийлбэрээс үүсдэг. Зарим хүмүүс гадаад дарамтыг илүү хүчтэй мэдэрдэг бол зарим нь өөрийнхөө бодлоос болж стресст автдаг.

стрессийн төрлүүд

1. Эустресс (Eustress) — Эерэг стресс

Энэ нь биднийг урамшуулж, идэвхтэй, бүтээлч байхад тусалдаг стресс юм.
Жишээ нь:

Шинэ ажилд орох гэж догдлох
Тэмцээнд оролцох гэж сандарч, илүү их бэлтгэх
Хүссэн зүйлээ биелүүлэхийн тулд бага зэрэг дарамт мэдрэх

🟰 Эустресс нь богино хугацааны, сорилттой, гэхдээ сэтгэл сэргээсэн стресс байдаг.

2. Дистресс (Distress) — Сөрөг стресс

Энэ бол бидний сэтгэл зүй, бие махбодод муугаар нөлөөлдөг стресс юм.
Жишээ нь:

Санхүүгийн дарамтад орох
Ажил дээр дарамт мэдрэх
Хайртай хүнээсээ хагацах
Хэт их ачаалал, амралтгүй байх

🛑 Дистресс нь удаан үргэлжилбэл ядрал, сэтгэл гутрал, эрүүл мэндийн асуудалд хүргэж болдог.

Нэмж хэлэхэд:
Стрессийг мөн богино хугацааны (акут стресс) ба урт хугацааны (хроник стресс) гэж ангилдаг:

Богино хугацааны стресс: Түрхэн зуурын санаа зовнил, айдас
Урт хугацааны стресс: Олон сар, жил үргэлжилж, эрүүл мэндэд ихээхэн хохирол учруулдаг.

стресс хүний биед үзүүлэх нөлөө

Стресс хүний биед дараах үндсэн сөрөг нөлөөг үзүүлдэг:

🧠 Сэтгэл зүйд үзүүлэх нөлөө

Сэтгэл түгших, айдас нэмэгдэх
Сэтгэл гутрал, урам хугарах мэдрэмж төрөх
Анхаарал төвлөрөл сулрах, шийдвэр гаргах чадвар муудах
Уур уцаар ихсэх, тэсвэр тэвчээр багасах

💓 Бие махбодод үзүүлэх нөлөө

Цусны даралт ихсэх
Зүрхний цохилт хурдасах
Дархлааны систем сулрах → Амархан өвдөх
Нойргүйдэл үүсэх
Булчин чангарах, хөшиж өвдөх
Хоол боловсруулах асуудал (ходоод өвдөх, гэдэс хямрах гэх мэт)

🔄 Удаан хугацааны стрессийн нөлөө

Зүрх судасны өвчин (зүрхний шигдээс, даралт ихсэх)
Чихрийн шижин, таргалалт нэмэгдэх
Архаг нойргүйдэлд орох
Дархлаа бүрэн суларч, янз бүрийн өвчинд өртөх
Санах ой муудах, тархины үйл ажиллагаа сулрах

⚠️ Бусад мэдэгдэх шинжүүд

Хоолны дуршил алдагдах эсвэл хэт идэх
Биеийн жин огцом нэмэгдэх эсвэл буурах
Толгой өвдөх, нуруу хүзүү хөших
Арьсны асуудал (батга гарах, харшил сэдрэх)

Товчоор хэлбэл, стресс бол зөвхөн “сэтгэл санааны” биш, бие, сэтгэл хоёрт зэрэг нөлөөлдөг аюултай зүйл юм.

стрессээс хэрхэн урьдчилан сэргийлэх талаар

Стрессээс урьдчилан сэргийлэх хамгийн үр дүнтэй аргуудыг хялбар байдлаар тайлбарлая:

1. Өдөр тутмын амьдралын хэв маягийг зөв зохицуулах

Тогтмол амрах: Ажил амралтын зөв хуваарьтай байх
Сайн унтах: Өдөрт 7–8 цагийн чанартай нойр авах
Эрүүл хооллох: Шинэ ногоо, жимс, уураг, ус сайн хэрэглэ

2. Биеийн идэвхтэй хөдөлгөөн хийх

Өдөр бүр 20–30 минут алхах, сунгалт хийх, спорт тоглох
Биеийн хөдөлгөөн стрессийн дааврыг бууруулж, аз жаргалын даавар (эндорфин) ялгаруулдаг

3. Анхаарал төвлөрүүлэх, бясалгах

5–10 минутын гүнзгий амьсгалын дасгал хийх
Бясалгал, иог зэрэг тайвшруулах дасгалууд оролцуулах

4. Эерэг сэтгэлгээ төлөвшүүлэх

Өдөр бүр талархлын зүйл бичих
Өөртөө урам зориг өгдөг үгс хэлэх (өөртөө эелдэг хандах)

5. Асуудлаа жижиг хэсэгт хуваах

Том ажлуудыг жижиг шат дарааллаар төлөвлөх
Ажил амжих бүрт өөртөө шагнал өгөх

6. Харилцаагаа сайжруулах

Итгэдэг хүнтэйгээ ярилцах, тусламж хүсэх
Сэтгэлээ дотроо хадгалахгүй байх

7. Стресс үүсгэгчээс боломжоороо зайлсхийх

Хэт их ачаалал авахгүй байх
Боломжгүй үед “үгүй” гэж хэлж сурах

8. Хобби, сонирхлоороо хичээллэх

Инээж баясах зүйлсийг зориуд хайх

Дуртай зүйлээ хийх (зурах, хөгжим тоглох, ном унших гэх мэт)