Наадмын хамгийн “идүүштэй” уламжлал — Хуушуур

Монгол түмний Үндэсний их баяр Наадам бол хүч, гоо зүй, түүх, соёл хосолсон сүр жавхлант баяр. Тэгвэл энэ баярыг “мэдрэх” тав дахь элемент бол юу гээч?
Хуушуур!

Түм түжигнэж, бум бужигнасан наадмын талбайд бөх үзэж, морь хүлээж, хүүхэд баясаж, хөгшид нарлаж суух дунд шар тосны амттай үнэр ханхийж, хүний анхаарал өөрийн эрхгүй нэг зүг рүү хөтлөгддөг. Тэр бол хуушуурын мухлаг. Гэхдээ яагаад наадмаар заавал хуушуур иддэг бол?

Энэ уламжлал хэдий үеэс эхлэлтэй вэ?

Хуушуур Монголд 20-р зууны эхээр Зөвлөлтийн нөлөөгөөр нийтэд дэлгэрч эхэлсэн ч Наадмын “төрийн хоол”болж тогтсон нь 1960-аад оны үеэс эхтэй.

Тэр үед улсын наадам төв талбайд өргөн дэлгэр зохиогдох болсонтой холбоотойгоор хээр, задгайд түргэн хийж болдог, олон хүнд хүрдэг хоол хэрэгтэй болсон. Ингэхэд хамгийн тохиромжтой нь хуушуур байсан юм.

“Хуушуур идээгүй бол Наадам болсон гэж хэлэхгүй” гэх хэлц үг ч үе үеийнхний дунд тогтсон.

Яагаад заавал хуушуур?

Хээр талд тохиромжтой: Хуушуур нь тосонд хурдан шарж болдог, зөөвөрлөхөд амар.

Нэг гартаа бариад иддэг: Бөх үзэж, морь харж явахдаа ч идэж болдог.

Цатгалан, амтлаг: Махтай, шүүслэг тул нэгийг идэхэд ч сэтгэл дүүрэн мэдрэмж төрнө.

Түүхэн мэдрэмжтэй: Монголчууд хээрийн амьдралд хоолоо тосонд хайрч идэх уламжлалтай байсан нь энэ хоолыг улам бүр үндэсний болгодог.

📊 Монголчууд наадмаар хэдэн ширхэг хуушуур иддэг вэ?

Нэг сонирхолтой тоо хэлье:

🔸 Жил бүрийн 7-р сарын 11-13-ны хооронд монголчууд нийтдээ 12-15 сая орчим хуушуур иддэггэсэн судалгаа бий.

Үүнд:

• Төв цэнгэлдэхийн наадмын үеэр өдөрт 50,000–80,000 хуушуур борлуулагддаг
• Өрх бүр гэртээ наадамд зориулан дунджаар 50-100 ширхэг хуушуур хийдэг
• Зарим айл бүтэн наадмын хугацаанд 200 хүртэл хуушуур хайрдаг гэх тоо бий

🌟 Сонирхолтой баримтууд

• “Наадмын хуушуур” гэх тусгай амт үнэртэй гэж хүмүүс ярьдаг. Үүнийг задгай талбай, шинэ тос, баярын уур амьсгал “амталдаг” гэдэг.
• Хуушуурын хэмжээ жилээс жилд “томорч” байгаа нь хэрэглэгчдийн сэтгэл ханамжийг бодсон стратеги.
• Хуушуурын худалдаачид наадмын өдрүүдээр өдөрт дунджаар 1,500–3,000 ширхэгийг зарж, хамгийн оргил үедээ 5,000 хуушуур хүртэл шардаг.
• Сүүлийн жилүүдэд тахианы махтай, ногоотой, цагаан идээтэй гэх мэт шинэлэг хуушуурын төрлүүд ч нэмэгдэж байна.

🎉 Эцэст нь…

Наадам гэдэг бол зөвхөн бөх, морь, сур гурав биш. Энэ бол ардын дуу, үндэсний хувцас, ээжийн хайрцагласан хуушуур, наадмын талбайд жигнэх үнэр, тал дүүрэн инээд, баярын уур амьсгал юм.

Тэгэхээр Наадмаар хуушуур идэх нь зүгээр нэг хооллох биш, соёлын зан үйл юм шүү!