Хүүхдийн нурууны мурийлт (Skoliosis) нь нуруу хажуу тийшээ (баруун, зүүн) мурийх хэлбэрээр илэрдэг нурууны хэвийн бус гажиг юм. Энэ нь бага наснаас эхлэн анзаарагдаж болох бөгөөд хэрэв эрт оношлогдож, зөв арга хэмжээг аваагүй тохиолдолд нас биед хүрэх үед биеийн хэлбэрт сөргөөр нөлөөлөхөөс гадна уушги, зүрхний үйл ажиллагаанд ч саад учруулж болзошгүй.

Нурууны мурийлтын шалтгаан

• Идиопатик (шалтгаан тодорхойгүй) – Хамгийн түгээмэл хэлбэр бөгөөд ихэвчлэн өсвөр насныханд (10-15 нас) тохиолддог.
• Генетик – Удамшлын шалтгаантай байж болно.
• Булчингийн сулрал, мэдрэлийн эмгэг – Цусны эргэлт, булчин, мэдрэлийн тогтолцооны өөрчлөлтүүд.
• Буруу суугаа байдал, үүргэвчээ нэг мөрөн дээр үүрэх – Гадаад орчны буруу зуршил.
• Ясны хөгжил муу байх (рахит) – Д витамин, кальцийн дутагдал.

Хүүхдийн нуруу мурийлт үүссэний шинж тэмдэгүүд

Мэдээж, хүүхдийн нурууны мурийлтын шинж тэмдгүүдийг илүү дэлгэрүүлж, ойлгомжтой байдлаар тайлбарлая. Эдгээр шинжүүд нь ихэвчлэн эцэг эхийн ажиглалт, багш нарын анхаарал, эсвэл эмчийн үзлэгээр илэрдэг. Зарим тохиолдолд хүүхдүүд өөрсдөө зовиур хэлэхгүй ч гаднаас харахад илт анзаарагддаг.

1. Мөрний өндөр зөрүүтэй болох

• Хүүхдийн нэг мөр нөгөөгөөсөө илүү өндөр буюу доош унжсан харагдана.
• Жишээлбэл, цүнх үүрэхэд нэг мөрнөөс амархан унадаг эсвэл цүнхийг нэг талдаа л үүрэх зуршилтай байдаг.

2. Дал нуруу тэгш бус байдал

• Нурууны аль нэг талын дал илүү төвийж гарсан, эсвэл хөндлөнгөөс харахад “дугарсан” мэт харагдана.
• Бөхийх үед (жишээ нь шал тэгш байгаа эсэх шалгах байрлалаар бөхийхөд) энэ төвийлт илүү тод харагддаг.

3. Нуруу хажуу тийш мурийсан харагдах

• Ар талаас нь харахад нуруу “S” эсвэл “C” үсгийн хэлбэртэй гажсан байдалтай байна.
• Зарим тохиолдолд бүсэлхий хэсэг нарийссан эсвэл нурууны нэг талд хонхойлт анзаарагдана.

4. Гуя, ташааны өндөр зөрүү

• Нэг хөлийн урт нөгөөгөөсөө өөр мэт харагдана.
• Ташаа нэг тал руу илүү “унжсан” байх нь гутлын өсгий элэгдэлтээр ч илэрч болно.

5. Суугаа болон зогсоо байдал алдагдах

• Хүүхэд сандал дээр тэгш бус, гилжийсэн байдалтай суудаг.
• Суудал дээр нэг тал руу гулсах эсвэл нуруугаа байнга налуулж суудаг бол анхаарах шаардлагатай.

6. Хөдөлгөөн хийхэд эвгүйцэх, ядрах

• Хүүхэд удаан хугацаагаар зогсох, алхах, хүнд цүнх үүрэх үед ядарсан, нуруугаар өвдсөн гэж хэлдэг.
• Зарим тохиолдолд нурууны доод хэсэг, хүзүү, мөрөөр зовиур илэрнэ.

7. Гоo сайхны өөрчлөлт

• Хүүхдийн ерөнхий биеийн хэлбэр гажсан, бие тэгш бус болсон мэт харагдана.
• Биеийн нэг тал илүү жижгэрсэн, мушгирсан мэт сэтгэгдэл төрүүлж болдог.

---

👀 Сэжиг төрүүлэхүйц дохио бол:

• Хүүхэд бөгтийж явах, гилжийх
• Байнга нэг талаараа унтах, налуухан суух зуршилтай болох
• Гутлын өсгий, ул ижил хэмжээгээр элэгдэхгүй байх

Оношлогоо:

• Эмчийн биеийн үзлэг
• “Адамсын тест” (бөхийлгөж нурууны хэлбэрийг ажиглах)
• Рентген зураг (мурийлтын зэргийг градусаар хэмжих)

Эмчилгээ, урьдчилан сэргийлэлт:

1. Эмчилгээний арга замууд (Нас, мурийлтын зэрэгт үндэслэн
1.1. Ажиглалт (Mild scoliosis, 10–20 градус)
Эмчилгээний хамгийн эхний шат.
4–6 сард 1 удаа эмчид үзүүлж, мурийлт даамжирч байгаа эсэхийг хянадаг.
Эцэг эхчүүд хүүхдийн суугаа, зогсож байгаа байдал, мөрний тэгш байдал, өсөлтийн явцыг ажиглана.

1.2. Биеийн тамир, сэргээн засах дасгал (Exercise therapy, Physical therapy)
Нурууны булчин, хэвлийн булчин, цээжний булчинг чийрэгжүүлэх зорилготой.
Сунгалтын болон тэнцвэрийн дасгалууд:
“Schroth” аргачлал – Нурууны гажилтыг засах тусгай амьсгал ба биеийн байрлалын дасгал.
Йога, пилатес – Булчин суларсан хэсгийг нөхөн сэргээж, биеийн тэнцвэрт байдлыг дэмжинэ.
Гимнастик (эмчийн зөвшөөрлөөр) – Уян хатан байдал, хажуу булчинд сайн нөлөөтэй.

1.3. Нурууны чиг баригч (Brace therapy, 20–40 градусын мурийлт)
Өсөлтийн үед нурууны гажилт даамжрахаас сэргийлдэг.
Хамгийн түгээмэл хэлбэр:
Boston brace
Milwaukee brace
Chêneau brace
Өдөрт 16–23 цаг зүүх шаардлагатай бөгөөд хүүхдийн биеийн хэлбэрт тааруулан хийдэг.
Зөв зүүж сурах нь маш чухал бөгөөд хүүхэд, эцэг эхийн хамтын ажиллагаа хэрэгтэй.

1.4. Мэс заслын эмчилгээ (Severe scoliosis, >40–50 градус)
Нурууны мурийлт ихсэж, амьсгал, зүрх судасны үйл ажиллагаанд сөргөөр нөлөөлөх үед хийгдэнэ.
Spinal fusion surgery буюу нурууны яс бэхжүүлэх мэс засал хийгддэг.
Мэс заслын дараах сэргээн засалт, дасгал хөдөлгөөн маш чухал.

Урьдчилан сэргийлэлт
2.1. Зөв суух, зогсох дадал хэвшүүлэх
Хүүхдэд багаас нь:
Шулуун нуруутай суух
Сандал ширээ нь өндөр намын хувьд тохирсон байх
Ойрхон, налуухан харж бичих зуршлыг арилгах

2.2. Цүнх үүрэх зөв хэв маяг
Цүнх хоёр мөрөндөө үүрэх
Хэт хүнд зүйл хийхээс зайлсхийх (цүнх нь биеийн жингийн 10–15%-аас ихгүй байх)

2.3. Өдөр тутмын идэвхтэй хөдөлгөөн
Гэр бүлээрээ хамт тоглох, салхилах, дугуй унах, усанд сэлэх зэрэг хөдөлгөөнүүдийг дэмжих
Хөдөлгөөн нь булчин, ясны хөгжилд чухал үүрэгтэй

2.4. Жилийн үзлэгт хамруулах
Сургуулийн жил бүрийн эрүүл мэндийн үзлэгт оролцуулах
Эрт илрүүлэгтэй уялдуулан оношлогоо хийлгэх

2.5. Хооллолт, амин дэм
D аминдэм, кальциар баялаг хүнс (сүү, бяслаг, самар, ногоон навчит хүнс) хэрэглүүлэх
Булчингийн үйл ажиллагаа дэмжих уураг, эрдэс бодис хэрэгтэй

Нэмэлт зөвлөмж:

• Хүүхдийн биеийн хэлбэр, алхалт, суулт, нурууны шугамыг үе үе шалгаж байх
• Сэргээн засах эмч, хүүхдийн ортопед эмчтэй тогтмол зөвлөлдөх
• Өөрийгөө хянах тольтой дасгал хийх (өөрийн нурууны хэлбэрийг ойлгож сурах)

Хүүхдийн нурууны мурийлт нь зөв ажиглалт, эмчилгээ, дасгал хөдөлгөөн, амьдралын зөв хэв маягтай хосолсон нөхцөлд бүрэн хяналтанд орох боломжтой тул аль болох эрт анхаарч, арга хэмжээ авах нь хамгийн чухал юм.